Sabah Cumartesi, 'tuvalet eğitimi'nin ayrıntılarını Çocuk Doktoru Nilgün Gökyayla'ya sordu.
"Reşit oluncaya dek tuvaletini beze yapan sağlıklı biri görülmemiştir. Bu gerçeğe rağmen ebeveynler çocuklara tuvalet eğitimi verme konusunda çoğu zaman endişeli ve heyacanlı olur. Amerika Birleşik Devletleri Çocuk Bürosu, 1935'te bir bildirisinde tuvalet eğitiminin doğumdan hemen sonra başlamasını tavsiye etmiştir. 1940 ve 50'lerde biraz daha hoşgörülü bir yaklaşım benimsense de bugüne kıyasla son derece katıdır. Ama günümüz koşullarında erken verilen tuvalet eğitiminin ne denli sakıncalı olduğu artık tüm uzmanlar tarafından kabul edilen bir gerçek. Tuvalet eğitiminin verildiği yaş aralığı, çocuğun özgüven ve kişilik özelliklerinin şekillendiği bir döneme rastladığı için bu eğitim sırasında yapılan yanlışlar özgüven ve kişilik bozuklukları olarak çocuğun hayatını etkileyebilir. Bu nedenle böylesine hassas bir eğitimin nasıl verileceğini uzmanına sorduk. Çocuk Doktoru Nilgün Gökyayla tuvalet eğitimi anlattı."
-Çocuğun tuvalet eğitimine hazır olduğunu nasıl anlarız?
- Çocuğun hazır olduğu dönem önemlidir. Bu da genellikle iki buçuk yaş (27- 36 ay) civarıdır. Tuvalet terbiyesi üç-altı ay arasında gelişecek bir süreçtir. Bu süre içinde gerileme şeklinde dalgalanmalar olması çok doğaldır. Altı ay sonra tekrar deneyin. Her gün birkaç saat kuru kalıyorsa, büyüklerin tuvalete gitmesi ilgisini çekiyorsa, bağırsak hareketleri günün belirli saatlerinde rutine girdiyse, bağırsak hareketleri başladığında çömeliyor veya ıkınıyorsa, bezi kirlendiğinde değiştirilmesini istiyorsa bebeğiniz eğitime hazırdır.
-Hangi durumlarda beklemek, eğitimi geciktirmek gerekir?
-Yeni bir kardeş geliyorsa, yuva değişikliği yapılıyorsa, kendi odasında yatmaya alıştırılıyorsa, ev taşınıyorsa, aile içi problemler varsa, ailede hasta varsa tuvalet eğitimi ertelenmelidir.
-Tuvalet eğitimi neden bu kadar hassas bir konu?
- Bir buçuk-üç yaş arasındaki dönem oral dönemden anal döneme geçiştir. Bu dönemde baskıcı ve aşırı titiz durum kararsız, verdiği kararlardan utanç duyan, aşırı titiz, cimri, inatçı bir kişiliğin temelleri atılabilir. Bu dönemdeki ilgisiz tutum da etkiler. Çocuk düzenle yeterince özdeşleşemez, kararsız, başkalarının kararlarını da kabul etmeyen dağınık bir kişi olabilir. 18 aydan önce anüs ve mesane kasları yeterince gelişmediği için yapılacak erken eğitim teşebbüsleri ileride kabızlık ve idrar kaçırma gibi kaslarla ilgili problemlere neden olabilir.
Nasıl davranmalıyız?
*Pozitif olun, bezden kurtulmayı heyecanlı ve güzel bir olay olarak sunun.
* Tuvalete çişini veya kakasını yaptığında övün, ne kadar büyüdüğünü ve akıllı olduğunu söyleyin, ödüllendirin.
* Zorlayıcı olmayın. Eğitime erken başlamayıp uygun zamanı beklediğinizde eğitim süreci daha kısa zaman alacaktır.
* Geri dönüşler de olabileceğini unutmayın, düşmeden yürümeyi öğrenemeyiz.
* Kolay indirilen kıyafetler giydirin.
* Çocuğunuz tuvalete oturmayı istemiyorsa zorlamayın, bu onu strese sokar.
* Çocuklar ayakları havada kaldığında kendilerini güvende hissetmezler. Bu nedenle ayaklarını dayayabileceği bir basamaktan faydalanın. Bunun üzerine çıkıp inmek hoşuna gidecektir.
* Mutlaka ona ait bir klozet adaptörü kullanın.
* Pek çok çocuk sifon sesinden ve kakasının klozet boşluğunda kaybolmasından korkar. Çocuğunuz uzaklaştıktan sonra sifonu çekin.
* Tuvaletten sonra basamağı kulanarak ellerini kendisinin yıkamasını sağlayın. Bu hem iyi bir eğitim hem de onun için eğlenceli olacaktır.
* Çocuğunuz altına kaçırdığında sinirlenmeyip güleryüzle; ''Hiç önemli değil bir sonraki sefere, gel sana kuru kıyafetler giydirelim,'' deyin.
* Sabahları kalkar kalkmaz, her öğünden sonra, sıvı alımından iki saat sonra tuvalete oturmak için teşvik edin.
* Gündüzleri sıvı kısıtlaması yapmayın, bol lifli gıdalarla besleyin.
* Gece terbiyesi için sabahları kuru bezle kalkana kadar bekleyin. Bazı çocuklar beş yaşına kadar gecikebilir. Bu, geç yürümek gibi bir şeydir.
* Uyku öncesi sıvı alımını kısıtlayın. Tatlı ve kafeinli içecekler vermeyin. "Susadım," diyorsa su vermekten kaçınmayın çünkü çocuğun aklı suya takılacaktır ve altını ıslatma ihtimali artacaktır.
* Yatağa gitmeden önce 20 dakika ara ile iki kez tuvalete götürün. Mesanesini tam boşaltması için cesaretlendirin.
* Kuru geçen gecelerin sonunda ödüllendirin.