ANNEYİZ.BİZ - Çocuğunuz, bebeklik döneminde geçirmesi gereken bu dönemlerden birine takılıp kalırsa veya o aşamalardan birine geri dönüş yaparsa, onda gecikmiş konuşma bozukluğu görülür. Gecikmiş konuşmada hiç konuşmama veya sözcük dağarcığının birkaç kelimeden oluşması, ifade güçlüğü, anlamlı cümleler kuramama gibi özellikler görülebilir. Gecikmiş konuşma, genellikle zihinsel ve işitme yetersizlikler, ciddi sağlık problemleri ve şiddetli aile içi çatışmalarla beraber görülür.
Konuşma bozukluklarının bazıları; konuşma organlarının bazı yetersizliklerinden kaynaklanabilir. (Dudak damak yarıklığı, diş problemleri, dilaltı bağının uzun olması, çene kasları, sinir sistemi zedelenmeleri, görme ve işitme yetersizliği, zihinsel yetersizlik gibi.)
Bazı konuşma bozukluklarında, konuşma organları normal gelişimde olduğu halde, konuşma görevlerini gereği gibi yapamamaktadırlar. Bunu etkileyen bazı faktörler vardır:
• Evde konuşulan dilin niteliğinin bozuk olması.
• Yabancı dil kullanılması.
• Model olacak kişilerin azlığı.
• Yanlış öğrenmeler ve alışkanlıklar.
• Uyum problemleri.
• İçe kapanıklık.
• Ekonomik ve göç sorunları.
• Diğer duygusal sorunlar.
• Sevgi ve şefkat ihtiyaçlarının karşılanmaması-doyurulmaması.
• Kaza ya da benzeri şoklar.
• Dilin sürekli tartışma aracı olarak kullanıldığı huzursuz ortamlar.
• Çocuğa kendini ifade etme fırsatını vermeden ihtiyaçlarının yerine getirildiği ortam ve tutumlar.
• İlgisizlik.
• Sözlü uyarıcı bakımından yetersiz bir çevrede büyüme gibi faktörler çocuğun dil gelişimini etkileyen, geciktiren faktörlerdir.
Dil gelişimini nasıl desteklersiniz?
Çocuklarda dil gelişimini desteklemek için yapılacak çok şey vardır.
• Daha ilk hece ve sesleri çıkartmaya başladığında söylediği sesleri ona tekrarlatabilirsiniz.
• Onunla sık sık konuşmalısınız.
• Konuşurken cümleleri kısa ve basit tutmalısınız.
• Yaşına uygun şarkılar, tekerlemeler söylemelisiniz ve söyletmelisiniz.
• Çeşitli parmak oyunlarına başvurabilirsiniz. (Anaokullarında oldukça sık kullanılır.)
• Yaşına uygun hikayeler anlatmalı ya da okumalısınız.
• Kitapların resimlerine bakmalı ve onlarla ilgili sorular sormalısınız. Resimleri siz de anlatabilirsiniz.
Yapacağınız bu etkinliklerin tümü tek başına yeterli değildir. Sizin de çocuğunuzla nasıl bir iletişime gireceğiniz konusunda yeterli bilgiye sahip olmanız çok önemlidir. Çocuğunuzun konuşmalarına yetişkinlerin sözel tepkileri, çocuk açısından çok önemlidir. Çocuğunuz konuşmalarına yanıt aldıkça, kendilerine olan güvenleri artar ve daha fazla cesaretlenir. Ona karşı doğru dinleme ve doğru iletişim yöntemlerini kullanmanız, özellikle 1,5–3 yaş arasındaki çocuğunuzun sadece dil gelişimlerini değil, her yönden gelişimlerini destekleyecektir.