Küçük çocukları okul, park, okul servisi ve oyun alanı gibi yerlerde gözlemlediğimizde bunu açıkça görebiliriz. Uzman Klinik Psikolog Dilek Açıkgöz çocuklarda akran zorbalığına karşı yapılması gerekenleri anlattı.
Zorbalık Nedir?
Anasınıfından üniversiteye kadar birçok alanda karşımıza çıkmakta olan zorbalık, okullarda sıklıkla yaşanan ve anlamlı sorun teşkil eden bir şiddet türü olarak karşımıza çıkıyor. Kendini güçlü kabul eden zorba, kendisine karşı koyamayacak bireye karşı tekrarlayan psikolojik, sözel, sosyal ve/veya acı verebilecek nitelikte fiziksel saldırılarda bulunur.
Bir saldırıyı zorbalık olarak tanımlayabilmemiz için; kasıtlı olarak zarar verme amacıyla saldırgan davranışlarda bulunulması ve bu eylemlerin sadece bir kez değil, süreğen bir şekilde uygulanmaya devam etmesi ve taraflar arasında güç dengesinin eşit olmamasının yanı sıra genellikle sistematik ve organize davranışlardan oluşması gerekir. Burada dikkat edilmesi gereken unsur; zorbalığı akran çatışması ile karıştırmamaktır. Zorbalık, çocuklar ve gençler arasındaki sürtüşmelere indirgenmemeli, bunun başlı başına sistematik bir saldırganlık türü olduğu bilinmelidir. Olası yanılsama zorbalığın yayılmasına ve mağdurun daha fazla zarar görmesine neden olabilir.
Zorbalık Türleri
• Fiziksel Zorbalık
• Sözel Zorbalık
• Duygusal Zorbalık
• Cinsel Zorbalık
• Sibel Zorbalık
Son yıllarda siber zorbalık giderek artıyor
Yaşadığımız yüzyılın son çeyreğine damgasını vuran en önemli gelişmelerden biri de bilgi ve iletişim teknolojilerindeki ilerleyiştir. Dünyada siber zorbalık üzerine yapılan araştırmalar özellikle 2000’li yıllar itibarıyla yoğunlaşmıştır. Siber zorbalık vakalarının sayıca giderek çoğalması, hem konuya odaklı araştırmaların yapılmasının hem de olası zorbalığa karşı bilinçli olmamızın önemine işaret etmektedir.
SMS, MMS, sosyal paylaşım siteleri, resim, video klip, telefon, e-mail, Whatsapp ve hatta web sitelerinin araç olarak kullanıldığı siber zorbalıklar türlerine bakacak olursak:
• Çevirimiçi kavga etme
• Zarar verme
• İftira
• Başka bir kimliğe bürünme
• Bilgilerini izinsiz kullanma
• Ortaya çıkarma
• Sanal dışlama
• Siber taciz olarak sıralayabiliriz.
Siber zorbalığa mazur kalan öğrencinin okula olan ilgisinde azalma görülüyor
Siber zorbalığa mazur kalan öğrencinin okula ilgisi azalabilir. Depresyon belirtileri dikkat çekebilir. Okul başarısında düşüş görülebilir. Okuldan kaçma ya da okulu bırakma hatta disiplin problemleri oluşabilir. Kendine saygının azalması, gururun incinmesi, kişisel olarak kendini suçlama ile içe çekilme görülebilir. Bunun tam aksi olarak da diğerlerine zorbalık yapma, öç alma planları yapma, intikam davranışları, diğerlerine karşı şiddet kullanma yönünde davranışlarında bozulma olabilir. İntihara teşebbüs ve intihar etme vakaları da dünya genelinde görülmektedir.
Zorbalığa Maruz Kaldıysanız Ne Yapabilirsiniz?
Zorbalıkla mücadele oldukça zordur; ancak öncelikle bilmelisiniz ki sorun siz değilsiniz. Sorun bu davranışta bulunanlardadır. Eğer bir öğrenci iseniz okulunuzun rehberlik servisinden yardım alabilirsiniz. Aileniz ve okul yöneticisi ile konuşabilirsiniz. Okulda güvende hissetmek sizin en doğal hakkınızdır. Zorbalık davranışlarında bulunanlar hedef olarak gruplara dahil kişileri daha az tercih ederler. Gruplara dahil olabilirsiniz. Güvenli internet kullanımını öğrenebilirsiniz. Ayrıca hissettiğiniz olumsuz duygu ve düşüncelerinizi ifade edebilmeniz çok önemlidir. Yaşadıklarınızı yazmanıza, çizmenize, oynamanıza, konuşmanıza olanak tanıyan çeşitli terapilerden yararlanabilirsiniz.
Ebeveyn Olarak Ne Yapabilirsiniz?
Öncelikle çocuğunuzun yaşına uygun gelişim sağlaması için yaşı ile uyumlu ortamlarda bulunup gelişimine uyacak düzeyde sosyalleşmesine olanak sağlayabilirsiniz.
Özellikle sosyal ağlarda güvenli internet bağlantısı kullandığından emin olunuz.
Bilmediği ve tanımadığı numaraları ve tanımadığı hesapları engellemeyi öğrenmesi uygun olacaktır. Bu kısıtlama internet ortamında tanıştığı kişilerle buluşma riskini de ortadan kaldırmanız için kolaylaştırıcı olacaktır.
Çocuğunuz eğer okul içinde kendini rahatsız eden kişi ya da kişilere maruz kalırsa; duruma aldırmayıp, olduğu yerden yürüyüp uzaklaşmasını ve bu tür durumları okul rehberlik servisine, okul yöneticilerine ve size anlatabileceğini açıklıkla anlatabilirsiniz.
Özgüveni yüksek çocuklar siber zorbalık ve diğer zorbalık türlerine daha az maruz kalırlar. Özgüvenin temellerinin aile içinde atıldığını, dolayısıyla anne baba tutumlarının önemini lütfen hatırlayınız. Yardıma ihtiyaç duyduğunuz zamanlarda ruh sağlığı çalışanlardan destek alabilirsiniz.