Birçoğumuz etrafımızda arkadaşlarına, kardeşine veya ailesine zarar veren, bağıran, ısıran, vuran, hayvanlara işkence eden çocuklar görür; onları yaramaz çocuklar olarak nitelendiririz. Bu çocuk kendi çocuğumuz olduğunda ise, ona nasıl davranmamız gerektiği konusunda büyük bir kararsızlık yaşarız. Psikolog Aysu Çelenoğlu, anne ve babalara, yaramazlık yapan çocuklarına nasıl davranmaları gerektiği konusunda bilgiler verdi:
Çocuklar neden yaramazlık yaparlar?
Çocuklar sıkıntılı ve öfkeli olduklarında, sevgilerini gösteremediklerinde, dikkat çekmek istediklerinde veya engellendiklerini hissettiklerinde her zamankinden daha hareketli olurlar, daha çok yaramazlık yaparlar ve şiddete yönelik davranışlar sergileyebilirler. Eğer çocuğun davranışları şiddete yönelikse, bu onun iç dünyasında birtakım sorunlar olduğunu gösterir.
Ailelerin bu konudaki yanlış tutumları nelerdir?
Bazı aileler çocuklarının yaramazlıklarını önlemek için aşırı katı kurallara ve cezalara başvururlar. Ancak katı kurallar ve cezalar çocuğun olumsuz davranışlarının perçinlenmesine sebep olacaktır. Bazı aileler ise bu durumun üstün zeka göstergesi olduğu yanılgısına düşerek hiç üzerinde durmazlar. Fakat şiddete yönelik davranışları görmezden gelmek şiddetin boyutlarını arttıracaktır.
GÖZ YUMMAYIN
Aileler bu gibi durumlarda nasıl davranmalıdır?
Çocuk hangi yaşta olursa olsun, aile şiddetin hiçbir türüne göz yummamalı, çocuğun başkalarına zarar vermesine engel olmalıdır. Ailelerin çocuklarını şiddetten uzak yetiştirmeleri gerekmekle birlikte, şiddete maruz kaldıklarında kendilerini koruyabilecek bir donanım edindirmeleri de gerekmektedir. Arkadaşlar arasında çıkan bir kavgada dayak yiyip eve gelen çocuğu 'Sana vurana sen de iki tane vuramadın mı?' şeklinde yargılamak doğru olmayacaktır. Bunun yerine çocuğun, diğer çocuklarla zarar görmeyeceği bir ilişki içine girmesi sağlanmalıdır. Aile; her zaman için öncelikle çocuğun davranışlarının sebebini anlamaya çalışmalı, bunu yaparken çocuğu dinlemeli ve empati kurmalıdır.
DESTEK ALINMALI
Aile hangi noktada bir uzmandan psikolojik destek almalıdır?
Çocuğun davranışları ara sıra, bir anlık kızgınlıktan, yenilemeyen öfkeden veya şiddetli bir engellenmeden kaynaklanmıyor, aksine sürekli tekrarlanıyorsa; bu davranışlar kendisine ve çevresine zarar verecek düzeye geliyorsa mutlaka en kısa zamanda bir uzmandan destek alınmalıdır.
Kardeşe yönelik şiddet konusunda aileler ne yapmalıdır?
Ailenin bu kıskançlık duygusunu ortadan kaldırabilmek için küçük kardeşe gösterdiği ilgiden biraz daha fazlasını büyük kardeşe göstermesi, ona kardeşi ile ilgili basit ve eğlenceli sorumluluklar vererek önemli olduğunu hissettirmesi gerekmektedir. Çocukların bir kısmı ise şiddete yönelik davranışları doğuştan getirir veya çevreden öğrenirler. Bu çocuklar hem yaşıtlarına zarar verir, hem de büyüklere yönelik şiddet gösterirler. Eğer çocuğun şiddete yönelimi doğuştansa, bu durumun önüne geçmek destek almadan mümkün olmayacaktır.