Parmak emme, bebeğin daha anne karnındayken öğrendiği ilk refleks davranışlardan biridir. Doğumdan sonra da devam eden bu refleks davranışın 3 yaşa kadar görülmesi genelde normal olarak kabul edilir.
Parmak emme davranışı psikolojik midir?
Annesini emerek beslenen çocuk için çevreyi tanıma ihtiyacı da yine ağız yoluyla refleks olarak yapılır. Bu yüzden de bu dönemde bebek her şeyi, öncelikle el ya da ayak parmakları olmak üzere, ağzına götürür ve emer. Sonrasında ise çocuğun oyuncağını, battaniyesini, kıyafetini, yastığını emdiği görülebilir. Diş çıkarma sırasında diş etleri ve çenesi kaşındığında da çocuklar parmaklarını emebilirler. Yani emme davranışı sadece beslenmeyle ilgili değildir. Aynı zamanda psikolojik olarak da çocuğun doyumunu sağlar.
Parmak emme davranışı ne zaman sona erer?
1 yaş civarında nerdeyse çocukların yarısında parmak emme görülebilirken, bu davranış 2 yaşa doğru sıklaşır ve 3 yaş gibi kesilir. Parmak emme davranışı, kreşe ya da anaokuluna başlamadan önce genelde kendiliğinden bırakılır. Eğer hala kesilmemişse bu durum çocuğun bir sıkıntısının, mutsuzluğunun, endişesinin, üzüntüsünün olduğunu gösterir. Anne babaya, hatta çocuğa bakan başka bir birey varsa, ona düşen görev çocuğun yaşadığı bu olumsuz duyguları yaratan koşulları ortadan kaldırmak olmalıdır.
Parmak emmeyi sonlandırmak için neler yapılabilir?
Çocuğun parmak emmesini durdurmak için bağırmak, kızmak, alaycı bir söylemle onu uyarmak, elini ağzından zorla çektirmek, vurmak, eline ya da ağzına acı bir şeyler sürmek, cezalandırmak gibi tutumlar yanlış davranışlardır. Bunlar çocuğun davranışını sonlandırmak ya da söndürmek yerine onun psikolojisinin daha da bozulmasına yol açar. Sevilmiyorum, değer verilmiyorum, istenmiyorum gibi inançlara kapılarak, sorunlarının artmasına neden olur. Erken memeden kesilen bebekler ve çocuklar oral dönemde yaşaması gereken doyum sürecini tamamlayamadığı için parmak emme davranışı gösterebilirler. Bu yüzden bebek memeden erken kesilmemelidir. Bebeği beslerken, ona yemek yedirirken huzurlu ve güvende olduğu bir ortam ve yaklaşım içinde olunmalıdır. Bebeğe oyalanabileceği, oynayabileceği ortam sunulmalı, birlikte çocuk hırpalanmadan, azarlanmadan sabırla vakit geçirilmelidir. Mutlu bir meşguliyet içindeki çocuk parmak emme davranışında bulunmaz. Anne babalar iletişimlerine ve davranışlarına dikkat etmeli, çocuğa korkup endişeye kapılacağı durumlar yaşatılmamalıdır. Çocuğa, sevgi ve güven içinde olduğu hissettirilmelidir. Parmak emme davranışı üzerine odaklanmak yerine, bu davranışı göstermediği anlar ödüllendirilip pekiştirilmelidir. Sonlanması beklenen 3 yaştan sonra eğer parmak emme davranışı hala sürüyorsa, bu durum bebekte gelişimsel bir gerileme olduğunu düşündürür. Çocuğun psikososyal sıkıntıları olabilir. Bu yüzden bir uzman yardımı alınmalıdır.
Uzman Psikolog Halil Şenelmiş