Yapılan bir hata karşısında nasıl davranmak gerekir? Çocuğumu nasıl cezalandırmalıyım?
Ebeveyn olarak çocuklarımızı aşağıda belirtilen şekillerde cezalandırmaktayız:
1.BEDENSEL CEZA ( DAYAK):
Dayak,eğitsel hiçbir yararı olmayan,çok yanlış bir yöntemdir.Dayak yiyen çocuk,şiddet yolu ile cezalandırmanın doğru bir yaklaşım olduğuna inanır.Bu olumsuz şekillenme,onun aynı davranışı başka çocuklara ve kardeşlerine sergileme olasılığını artırır.Çünkü saldırgan disiplin yöntemi uygulayan ebeveyn,çocuğuna saldırgan bir şekilde davranmayı öğretir.
Dayak yiyen çocuk,güçlü olmak için daha az güçlü olanlara,amaçlarına ulaşmak için diğer bireylere vurabileceğini öğrenir.Çocuk bunu yaparken,kendisinde başkalarını dövme yetkisi varmış gibi davranır ve bunun için öncelikle kendinden küçük çocukları seçerler.
Yapılan araştırmalara göre vurma,utandırma şeklindeki cezalar,istenmeyen davranışların,yaramazlıkların artmasına,buna karşılık benlik değerinin azalmasına,ahlaki yargıların zayıflamasına sebep olur.Yine araştırmalar,bu çocukların öfkeli,depresif ve saldırgan olma eğilimlerinin daha fazla olduğunu ortaya koymuştur.
Ayrıca dayak yolu ile cezalandırma,çocuğa bir daha hata yaptığında yakalanmaması gerektiği dışında bir şey öğretmez.Bu tür cezalandırma,caydırıcı olmanın aksine çocuğa,yaptığı hatanın karşılığını ödediği hissini verir.Oysa çocukların,öğrenmek için dayağa değil,açıklamaya ihtiyacı vardır.Önemli bir başka tehlike de,çocuğunu döven ebeveynin kontrolünü kaybederek çocuğa zarar verebileceği riskidir.Çünkü öfkeli insan,ne kadar sert davrandığının farkına varamaz.
Kısaca dayak;özeleştiri ve özdenetimi gerçekleştirme fırsatını çocuktan alır.Ona şiddetin uygulanabilir bir yöntem olduğunu düşündürür.Çocukluğunda şiddete maruz kalan yada ana-babanın birbirine uyguladığı şiddete tanık olan çocuk;anababa olduğunda kendi çocuklarına da şiddet uygulama eğiliminde olacaklardır.
2.PSİKOLOJİK CEZALANDIRMA:
Tehdit,sevgi esirgeyerek denetleme biçimindeki cezalandırma biçimidir.Örneğin:’Yemeğini yemezsen seni sevmeyeceğim!’ derseniz çocuğunuz suçluluk duygusu hissetmesine sebep olursunuz.
Bunun yerine aşağıdaki eğitici ceza yöntemlerini uygulamak daha yararlıdır.
1.Sebep-sonuç ilişkisi:En sağlıklı yaklaşım konuyu,sebep-sonuç ilişkisi içerisinde açıklayıcı bir şekilde ortaya koymak ve çocuğu doğru davranmaya ikna etmektir.Bu yaklaşımda çocuk olası tehlikeler karşısında uyarılır ve davranışının sonuçları konusunda aydınlatılır.
2.Davranışın sonucuna katlanmak:Çocuğun ‘olayların doğal sonuçlarından ders alması’ hedeflenmektedir.Örneğin ; Masayı kirleten çocuktan masayı temizlemesini istemek,yemeğe geç gelen çocuğun yemeğini soğuk yemesi gibi.
3.Ayrıcalıkların kaldırılması:Televizyon seyretmenin o gün için yasaklanması.
UYARI:
Ceza gerçekten gerekli ise davranışın hemen ardından verilmeli ve asla ertelenmemelidir. Olabilecek en kötü yaklaşım,çocuğu;"Baban akşam gelince görürsün" tehdidiyle korkutmaktır.
Sürekli olarak disiplin görevini eşine yükleyen bir annenin,gerçekte problemi,baş edilmez derecede yaramaz bir çocuğa sahip olması değil,sorumluluklarını üzerine alamıyacak kadar eşine bağımlı olmasıdır.