Anayasa mahkemesi, başörtüsünün üniversitelerde serbest bırakılmasına ilişkin anayasa değişikliğini iptal etti ve yürürlüğünü durdurdu. Mahkeme, esasten karar alarak TBMM'nin iradesinin yok saydı.
Anayasa Mahkemesi, CHP ve DSP milletvekillerinin başörtüsünün üniversitelerde serbest bırakılmasına ilişkin anayasa değişikliğinin ''iptali veya yok hükmünde kabul edilmesi ve yürürlüğünün durdurulması'' istemiyle açtığı davanın sonucunu yazılı açıklamayla duyurdu.
Açıklamada, şöyle denildi:
''9 Şubat 2008 günlü 5735 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın bazı maddelerinde değişiklik yapılmasına dair Kanun'un 1. ve 2. maddeleri, Anayasa'nın 2, 4. ve 148. maddeleri gözetilerek iptal edilmiştir. Ayrıca yürürlüğü de durdurulmuştur.''
-YAPILAN DÜZENLEME-
Anayasa Mahkemesi'nin iptal ettiği değişiklikle Anayasa'nın, ''Kanun önünde eşitlik'' başlıklı 10. maddesinin son fıkrasına, ''... ve her türlü kamu hizmetlerinden yararlanılmasında'' ibaresi eklenmişti. Bu değişiklikle madde, ''Devlet organları ve idari makamları, bütün işlemlerinde ve her türlü kamu hizmetlerinden yararlanılmasında kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadır'' haline gelmişti.
Anayasa'nın, ''Eğitim ve öğrenim hakkı ve ödevi'' başlıklı 42. maddesine ise ''Kanunda açıkça yazılı olmayan herhangi bir sebeple kimse yüksek öğrenim hakkını kullanmaktan mahrum edilemez. Bu hakkın kullanımının sınırları kanunla belirlenir'' şeklinde yeni bir fıkra eklenmişti.
--------------------------------------------------------------------------------
Raportör, CHP'nin başvurusunun reddini istemişti
Anayasa Mahkemesi Raportörü Osman Can'ın raporunda anayasa değişikliğinin ancak şekil yönünden incelenebileceği vurgulanıyor. Anayasa'nın 148. maddesinde bu şartların, 'teklif ve oylama çoğunluğu ve ivedilikle görüşülemeyeceği' hususlarıyla sınırlı tutulduğu kaydediliyor. Anayasa'nın, mahkemeye anayasa değişikliklerini esas yönünden denetim yetkisi vermediği ifade edilen raporda, "10. ve 42. maddelerde yapılan değişiklik, 148. maddenin 2. fıkrasında düzenlenen şekil şartlarına uymaktadır." deniliyor. Raporda, CHP ve DSP'li vekillerin iptal talebinin reddi yönünde karar verilebileceği belirtiliyor.
ANAYASA MAHKEMESİ'NİN KARARINA KİM NE DEDİ
Taha Akyol: Parlamentonun anayasa değişikliği yapma yetkisini gasp etmiştir
Anayasa Mahkemesi esasa bakımından inceleyemez. Anayasa Mahkemesi Madde 148. maddesindeki koşullara ek olarak yeni kuralar, şartlar getiremez. Cumhuriyetin temel ilkelerini bu kadar dolaylı yoldan ele aldığınız takdirde parlamentoların yasama faaliyeti yapması, anayasa değişikliği yapması imkânsızlaşır. Anayasa Mahkemesi laiklik kavramına. Anayasanın 2. maddesine çok dolaylı yorum getirmek suretiyle parlamentonun yasam yetkisini, anayasa değişikliği yapma yetkisini gasp etmiştir.
Doç. Dr. Serap Yazıcı: Bu karar 367 kararını çağrıştırıyor.
Hukuki bir karar olmamıştır, siyasi bir karar alınmıştır. Anayasa Mahkemesi, siyasi bir organ değildir. Ancak hukukun uygunluğu denetimini yapabilir. Bu kararı üzüntü ile karşıladım. Bu karar 367 kararını çağrıştırıyor. İstisna hükümleri ise ancak daraltıcı yorumlara tabi kalabilirler. Burada bir istisna kuralı ile karşı karşıyayız. Anayasanın tüm hükümleri değiştirilebilir. Bunu istisnası ilk 3 madde değiştirilemez. Bunu genişletmek suretiyle yorumladığımız zaman, çok tuhaf bir tablo çıkar. Çünkü Anayasanın her hükmü hemen hemen dolaylı bir biçimde ikinci madde ki kavramalarla ilişkilendirilebilir. Bu mantığı kabul edersek tali kurucu iktidarın hiçbir biçimde anayasayı değiştiremez.
Doç. Dr. Mustafa Şentop: (Hukukçu): meclis, Anayasa Mahkemesi'nin kararını yok sayabilir
Anayasa Mahkemesi kendi meşruiyetini çiğnemiş oluyor bu kararla. Bugün itibariyle, Anayasa Mahkemesi Türkiye'nin en önemli hukuki sorunu haline gelmiştir. Mahkemenin kararlarını denetleyen bir organ yok. Bu, verdiği kararların doğru olduğu anlamına gelmez. Mahkemeyi daha hassas yerde tutan bir çerçeve vardı. Bu çerçeve yıkıldı. Anayasa Mahkemesi tartışılır hale gelmiştir. Meclis, Anayasa Mahkemesi'nin bu kararını yok sayabilir. Anayasa Mahkemesi kendine ait olmayan hükmü yapma çalışıyor. Meclis, bu kararı yok sayıp mevcut değişikliği uygulamaya devam edebilir. Mahkeme şu anda hükümetin düşmesine karar verse, resmi gazetede yayınlasa bu geçerli mi olacak? Geçerli olmayacak. Çünkü Anayasa Mahkemesi'ne böyle bir yetki verilmemiş. İptal etme yetkisi yok. Şekil verme yetkisi var. Bu nedenle karar yok hükmündedir.
Mustafa Karaalioğlu (Star Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni): Bu karar, demokrasiye bir saldırıdır
İnsanlar bu kararın CHP'nin istediği gibi çıkacağını biliyordu. 367 kararında insanlar inanmasa da verdi. Bu korelasyon, bugünkü durumun açıklaması anlamında önemli. Anayasa Mahkemesi'nin buna yetkisi yok. Şekil olarak 411 milletvekilinin oy verdiği bir karar. 367 kişi oy verse de yeterdi. 2 gün görüşmeler yapılmış. Şekil tamamlanmış. Toplumsal destek de belli. Anketlerde yüzde 80'lerde destek çıkıyor. 2 muhalefet bir de küçük parti destek de vermiş. Demokrasinin tüm gerekleri yerine gelmiş. Demokrasiye karşı bir saldırıyla karşı karşıyayız. Bunun Anayasa Mahkemesi'yle bir alakası yok. Sözleşme bozulmuş durumdarır. Bundan daha vahim bir şey olamaz.
Mehmet Ekici: MHP Genel Başkan Yardımcısı: Bu karardan memnun değilim
Gerekçeli kararı görmeden konuşmak doğru değil. Ama Anayasanın 2 ve 4. maddelerine yapılan atıfla Anayasa Mahkemesi yapılan değişiklikileri rejime yönelik değişiklikler olarak algıladı. 148. madde de Anayasa Mahkemesinin görevlerine de atıf yapılmış. Bir kesin mahkeme kararı gibi karar oluşturulmuş. Bunun ekonomik, siyasal ve sosyal sonuçları olacaktır. Kişisel olarak bir anayasa değişkliği yapıldı. TBMM bir irade ortaya koydu. Bu iradenin hangi gerekçilerle sonlandırıldığını görmek isterim. Bundan çok memnun olduğumu söyleyemem.
Prof. Dr. Yıldızhan Yayla:
Anayasa Mahkemesi, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin bu konuda iradesi olmadığı sonucunu çıkardı. Gerekçede bunu yazdılar mı bilmiyorum. Ama kafalarında böyle birşey olması lazım. TBMM'nin böyle bir iradesi yok, olamaz.
Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İşletme Bölümü Hukuk Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mustafa Tiftik: Anayasa'ya rağmen karar vermiştir
tatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İşletme Bölümü Hukuk Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mustafa Tiftik, Anayasa Mahkemesi'nin başörtüsü ile ilgili yürütmeyi durdurma kararını çelişkili buldu. Tiftik, "Anayasa Mahkemesi, Anayasa'ya rağmen karar vermiştir." dedi.
Deniz Baykal:
Anayasanın değiştirilemez maddelerinin arkasından dolanarak sonuç almaya çalışan, Anayasa'ya karşı girişimler, umut ederim bundan sonra gerçekleşmez. Anayasa'yı içine sindiren yönetim anlayışı içinde Türkiye uzun süre yönetilebilecektir. Uyarılarımızı zamanında yaptık. Anayasa Mahkemesi'nin bu kararından sonra kapatma davasına ilişkin vereceği karar hakkında açıklama yapmayacağız.
AP haber ajansı: AK Parti için yenilgi
Haberin duyurulması ardından yabancı haber ajansları, haberi son dakika olarak verdi. AP haberinde kararın "AK Parti için yenilgi" olduğu yorumunda bulundu. Reuters de haberinde, kararın, AK Parti'nin kapatılmama için yaptığı çabalara "darbe" olduğunu kaydetti.
Ajanslar, Anayasa Mahkemesi'nin bu kararını, uzmanların, AK Parti'nin kapatılma davası için "kötüye işaret olarak gördüğünü" kaydetti.