Bireyin duygudurumunda, enerjisinde ve işlevselliğinde alışık olmadık düzeyde dalgalanmalara neden olan bir psikiyatrik hastalıktır. Herkesin yaşadığı normal duygusal iniş çıkışlardan farklı bir şekilde bipolar bozukluğun belirtileri ağırdır. İlişkileri olumsuz yönde etkiler, iş ve okul performansında kötüleşmeye ve hatta intihara yönelmeye neden olabilir. Fakat iyi olan şudur ki, bipolar bozukluk tedavi edilebilir, kontrol altında tutulabilir ve bu hastalığı olanlar herkes gibi üretken bir yaşantı sürdürebilirler.
Yaşam boyu yaygınlığı %1 dolayındadır. Kadın / erkek oranı eşittir.18 yaş üzeri nüfusun % 2.6′ sında bipolar bozukluk vardır. Bipolar bozukluk, genellikle ergenliğin sonlarında veya yetişkinliğin başlangıcında ortaya çıkar.
Bazı kişilerde ilk belirtiler çocuklukları sırasında ve bazısında daha geç yaşlarda görülebilir. Çoğu durumda bir hastalık olarak tanınamaz; doğru teşhis edilip ve tedavi başlayana kadar insanlar yıllarca sıkıntılar çekebilir. Bipolar bozukluk, şeker veya kalp hastalığı gibi uzun süren bir hastalıktır ve hayat boyu dikkatle izlenmelidir.
BELİRTİLER
- Hasta canlı, aşırı hareketli, renkli giyinmiş, konuşkan ve coşkuludur.
- Davranışları garip olabilir.
- Aşırı hareketlilik nedeniyle hasta dağınık ve bitkin durumda olabilir.
- Yüksek ses tonuyla ve hızlı konuşur. Konuşmanın arasına girmek, kesmek zordur.
- İnsanlarla kolay ilişki kurar, ancak ilişkileri yüzeyel ve kısa sürelidir.
- El kol hareketleriyle, yüksek sesle ve çok miktarda konuşma görülür.
- Konuşmada kelime oyunları, şakalar, konudan konuya atlama olabilir.
- Düşünce akışı (çağrışımlar) hızlanmıştır. Konuşurken konudan konuya atlamalar olabilir, buna fikir uçuşması denir. Ancak çoğu kez anlattıklarından bir anlam çıkarılabilir ve mantık bütünlüğü korunmuştur.
- Düşünceler genellikle birbirleriyle anlam ya da uyak bağlantıları gösterirler.
- Düşünce içeriği büyüklük ve kendine güven temaları ile doludur.
- Kimsenin yapamayacağı işleri yapacak güçtedir, üstündür ve yeteneklidir.
- Coşku, aşırı neşe, zaman zaman da öfke egemendir.
- Hastanın neşesi çevresindekilere de bulaşır. Ara ara duygulanım değişkenliği görülür.
- Gülerken birden ağlayabilir, ağlarken gülmeye başlayabilir.
- Sıklıkla engellendiklerinde öfkeli, kızgın, saldırgan olabilirler.
- Başlangıçta hafif bir hızlanma ve coşku içinde olan hastanın duyguları, hareketleri ve kabarması tırmanarak ağır bir taşkınlık durumu ortaya çıkar.
- Uyku ileri derecede bozulur. Hasta günlerce uyumaz, sürekli dolaşır, bir şeylerle uğraşır. Ertesi gün ise enerjik ve hareketlidir.
- İştahı artsa bile yemek yemeğe fırsat bulamaz, kilo verir.
- Cinsel dürtülerini denetlemekte zorlanır. Tehlkeli cinsel davranışlarda bulunabilir.
- Enerjik davranışları nedeniyle bir süre sonra yorgun düşer.
- Mesleki ve toplumsal işlevlerde önemli sorunlar vardır.
- Başkasına zarar vermesini önlemek için hastaneye yatırılmayı gerektirecek kadar ağırdır.
- Psikotik (gerçeği değerlendirmede bozulma) özellikler gösterebilir
- Bazen farklı bir problemmiş gibi görülebilir. Örneğin, alkol yada madde kötüye kullanımı, zayıf okul ve iş performansı veya gergin insani ilişkiler gibi. Gerçekte bu tip problemler altta yatan duygudurum bozukluğunun işaretleri olabilirle
BİPOLAR BOZUKLUĞUN GİDİŞİ
İlk on yılın ardından, hastalık dönemleri arasında ortalama süre yaklaşık 1-2 yıldır. Bozukluk tedavi edilmezse, ortalama bir mani veya hipomani dönemi birkaç ay sürebilir. Tedavi edilmeyen depresyon döneminin süresi ise en az 6 aydır.
Hastalık dönemleri arasındayken birçok kişi normal duygudurumlarına dönerler. Kimileri ise depresif bir duygudurum içerisindedirler. Birtakım kişilerin hastalık belirtileri arasında hiç ara olmazken, kimilerinde kısa süreli aralar görülebilir. Tedavi görülmesine rağmen hastaların küçük bir oranı remisyona girmez ve kronik semptomlar yaşamaya devam eder.
Bir yılda dört ve dörtten fazla hastalık dönemi geçiriyorsanız, buna “HIZLI DÖNGÜLÜ BIPOLAR BOZUKLUK” denir. Kimi zaman bir haftada ve hatta bir gün içerisinde birkaç hastalık dönemi görülebilen hastalar olabilir. En az bir yıl bipolar bozukluk tanısı ile izlenen kişilerde tanı olanaklıdır ve erkeklere kıyasla kadınlarda daha yaygındır.
Bipolar bozukluk sıklıkla depresyonla başlar, %10-20 yalnızca yineleyen mani şeklindedir. Mani atağından sonra ilk 2 yılda %40-50 atak yineler. Mani nöbetlerinin kısa sürmesi, geç başlangıç, iyilik dönemlerinin uzun sürmesi, olumlu aile, iş ve uğraşı koşulları, madde alışkanlığının olmaması olumlu sonlanım göstergeleridir
Uzm.Dr. Sevilay ZORLU - Psikiyatrist & Psikoterapist
www.antalyaterapipsikiyatri.com
Şirinyalı Mh. İsmet Gökşen Cad. 1528 S. Şahbaz Apt. K:2 D:5
Tel: 0 242 316 98 99