Azalan verim kanunu ve şiddet

Sema Karabıyık

Hayatın aslında tamamen lise olduğu söylenir, tekrar ve tekrar aynı şeylerin yaşanması sebebiyle. Bu düşünceyi savunanlar liseli gençliği anlatan dizileri seyretselerdi aksini düşünürler ve mümkünse hayatın yolu hiç liseden geçmesin derlerdi büyük ihtimal.

Arka Sıradakiler, bir öğretmen kaç hayatı değiştirebilir mottosuyla yayına başladığında yıl 2007 idi. Tanıtımlarını izleyince, hikâyenin çıkış noktasını öğrenince, eli yüzü düzgün, doğru temalar, doğru mesajlarla iyi bir örnek olabilir diye düşünmüştüm.

Yıllardır üniversiteye tek bir öğrenci gönderememiş Büyük Zafer Lisesi'ne gelen Kemal Öğretmen'in, öğrencilerle kurduğu doğru iletişimle gençlerin hayatını değiştireceğini vaat ediyordu Arka Sıradakiler.

Sınıfta arka sıralarda oturanların derslerle alakalı olmadığı; haşarı, asi, okul hayatının kaybedenleri olduğuna dair gönderme, lisenin varoş olarak adlandırılan semtte olması sebebiyle aslında hayatı imgeliyordu. Hayata bir sınıf yenik başlayan, yeterli imkanlara sahip olmayan, kolayca gözden çıkarılan, başarısızlığın kolayca kabul edildiği liseye Kemal Öğretmen gelecek ve değişecekti her şey. Bülent Emin Yarar'ın güven veren oyunculuğu idealist öğretmen rolü için fazlasıyla başarılıydı. Çizilen karakterler, kendilerini anlayan bir öğretmenin hayatlarına dahil olmasıyla değişme eğilimindeydi. Fakat yayınlandığı kanalın yeni el değiştirmiş olmasından dolayı mı, genel izlenirlik oranın düşük olmasından dolayı mı, reyting listelerinde aşağılarda kalması kısa sürede neşter vurulmasına sebep oldu senaryoya.

Karakterlerin başlangıçta var olan kötü hayat tecrübelerini idealist öğretmenle bertaraf etme isteği, negatif hikayelerin senaryoyu ele geçirmesiyle amacından sapmaya başladı. Seri katil, tecavüz, diri diri adam gömme, hafıza kaybı, bilumum psikopat karakterler. Ki ilk psikopat karakter diziyi reyting listelerinde üst sıralara taşıyan Mavi Sakal'dı. Yazma isteği ve arzusunda olan Barış, romanı için arkadaşlarını deney gibi kullanıyordu. Sonradan yoksullaşarak aralarına katılan Eda'yı kaçırmıştı, sırf yazdıklarına gerçekçi bir hava verebilmek için. Mavi Sakal'ın kimliği sezon boyunca gizlenmiş hatta Eda'ya aşık diğer bir öğrenci üzerinde yoğunlaşmıştı şüpheler. Sezon finali Mavi Sakal'ın arkadaşlarını kurşuna dizmesiyle yapılmıştı.

Gerçek hayatta karşılığı olmayan, Amerikan filmlerinde/dizilerinde gördüğümüz, Amerika'da gerçek hayatta da sıklıkla karşılaşılan okul basarak rehin almanın bir versiyonuydu. Kim ölecek kim kalacak ertesi yıl hangi oyuncularla devam edileceğine karar verebilmek, yapımcının elini güçlendirmek, oyuncunun pazarlık gücünü hafifletmek, diğer yandan da hikayenin akışını değiştirmek. Öyle ya yıl boyu hiç sözü edilmese de ÖSS sınavına girecek olan öğrenciler mezun da olacaktı haliyle. Rehin alma, kurşuna dizme tam sınavın yapılacağı zamana denk gelince, sınava giremeyen öğrencilerden kimsenin beklentisi de kalmadı. İsteğe bağlı sene tekrarı ile bir yıl daha lise hayatı da garantiye alınmış oldu böylece.

İzleyende; lise hayatım boşa geçip gitmiş, hiç aksiyon olmamış, ne heyecansız, ot gibi yaşamışım izlenimi bırakıyor Arka Sıradakiler!

Psikopat üretim merkezi olarak çalışan dizinin her sezona damgasını vuran bir psikopat üretmesi; psikopat karakterlerin senaryonun olmazsa olmazı haline gelmesi; okullardaki suç ve şiddeti önlemek için yapıldığı ilan olunan bir dizi için oldukça manidar.

Başlangıçtaki şiddeti gözlemek, şiddetin nedenini irdelemek, gençleri şiddetten korumak uzaklaştırmak için Kemal Öğretmen vasıtasıyla atılan adımlar, zamanla şiddet güzellemesine döndü. Reytinglerle şekillenen hikaye Kemal Öğretmeni işlevsiz kılınca, aksiyonun çeteleşmenin önü bir türlü alınamayınca, gençlerin liseden üniversiteye geçiş yapması zorunlu hale gelince, Kemal Öğretmenin kendi markasını yaratması ve kendi ismiyle bir başka diziye ilham vermesi fikri atıldı ortaya. Bu sefer bir koleje çıkacaktı tayini ve Küçük Sırlar'ın da gazıyla zengin çocuklara idealizm aşılayacaktı. İlk bölümden arkadaşlarının ölümüne sebep olan gençlerin hikayesi yeterli ilgiyi görmeyince olan işsiz kalan Kemal Öğretmene oldu. Bir karakterle dizi yavrulama işi başarısızlıkla neticelendi.

Arka Sıradakiler'e gelince değişen bir şey yok elini sallasan psikopata çarpıyor. Kerem, Pınar derken, Pınar'ın babası da psikopatlar kervanına katılmış. Tecavüz sıradan bir hale gelmiş, her karakterin başına gelebilir misali.

Okullarda suç ve şiddeti önlemek için yapıldığı ilan olunmuştu Arka Sıradakiler'in. İçinde her türlü şiddeti ve suçu barındıran ve hatta şiddet güzellemesine dönüşmüş olan dizinin senaristleri şimdi neyi savunuyor acaba? Hayatın gerçekleri mi diyorlar.

Bir grup genci hayata kazandırmak, bataktan kurtarmaya çalışmak; bataklığın içinde bir hayata dönüştü! Daha önceki örneklerde olduğu gibi azalan verim kanunu girdi devreye. İzleyiciler şiddete alıştıkça, şiddetin etki uyandırabilmesi için daha şiddetli olması gerekiyor çünkü.