Türkiye Geropsikiyatri Derneği ve Alzheimer Vakfı iş birliği ile gerçekleştirilen uluslararası katılımlı 8. Ulusal Geropsikiyatri Sempozyumu, 13-16 Ekim 2011 tarihleri arasında İstanbul’da yapıldı. Değerli Başkan, Hocam Prof. Engin Eker, benden Alzheimer’lı bireyin evde bakımına yönelik bir sunu istemişti. Bu vesile ile dört gün süren bu değerli etkinliğe katıldım.
Sempozyum, Türk psikiyatrisinin ulusal ve uluslararası temsilcisi Prof. Dr. Özcan Köknel Hoca’nın başkanlığında “Yaş Alma ve Bilgelik” üzerine bir açılış konferansı ile başlatıldı.
Sempozyum’da konular tanıya, kliniğe, tedaviye ve bakıma odaklı olduğu kadar, psikososyal ve hukuki boyutu da içermekteydi. Örneğin; Türk Yaşlısının Psikososyal Yönü, Türkiye’de Gerontolojinin Gelişimi, Uygulama Alanları ve Yeni Bakım Modelleri, Yaşlının Kötüye Kullanımı ve Yaşlıda Hukuki Ehliyet ve Adli Psikiyatrik Değerlendirme gibi.
Sempozyum süresince yabancı konuşmacılar tarafından Alzheimer’da davranışsal sorunlar ve Alzheimer şizofren ilişkisi (“behavioral disturbances in AD and related disorders” ve “relation between late-onset schizophrenia and Alzheimer’s dise”) üzerine, depresyon, demans ve vaskuler hastalıklar ilişkisi (interrelationship of depression, dementia and vascular disease) üzerine, yaşlılıkta bipolar bozukluklar (bipolar disorders in late life) ve bilişsel davranışsal terapiler (cognitive-behavioral therapy in elderly-USA) üzerine ve atipikal antipsikotik tedavi (atypical antipsychotic therapy in the elderly) üzerine konferanslar vardı.
Sempozyum boyunca düzenlenen panellerde Türkiye’nin ileri gelen psikiyatristleri, nörologları ve geriatristleri değerli bilgilerini katılımcılarla paylaştılar.
Yaşlılıkta Psikiyatrik Fonksiyonel Hastalıklar panelinde yerli ve yabancı konuşmacılar tarafından; Yaşlıda Anksiyete Bozuklukları, PTSB, Tedaviye Dirençli Majör Depresyon, Geç Başlangıçlı Şizofreni, Antidepresifler, Psikiyatrik Yaşlının Yaşam Kalitesi ve Bakımın Kalitesi (Quality of Care and Guality of Life in Care of Elderly Mentally Ill- Romanya) tartışıldı.
Farklı Yönleriyle Alzheimer Hastalığı panelinde ise; Alzheimer Hastalığında Genetik Özellikler, Alzheimer Hastalığının Nörolojik Değerlendirilmesi, Hipertansiyon/Diabet-Alzheimer İlişkisi, Demans Süreçlerinde Amiloid Beta Hipotezi ile Klinik Bulgular ve Alzheimer Hastalığı ve Nutrisyon İlişkisi tartışıldı.
Psikiyatristler Demansta Görüntüleme ve Demansta Elektrofizyoloji Konusunda Neler Bilmelidirler? Panelinde; Demansta Beyin MRG, Demansta PET, Alzheimer ve Diğer Bunama Çeşitlerinde Görüntüleme Yöntemleri ile Otomatik Tanı, Demansta Elektrofizyoloji, İleri Yaş Depresyonlarında rTMS ve QEEG birlikte kullanımı tartışıldı.
Psikiyatristler Alzheimer Demansı Dışındaki Demanslar Konusunda ve Alzheimer Tedavisinde Neler Bilmelidirler? Panelinde; Lewy Cisimciği Psikiyatristler için Niçin Önemlidir?, Fronto-Temporal Demansa Psikiyatristler de Tanı Koyabilirler: Olgu Sunumu tartışıldı.
Alzheimer Hastalığında Tedavi Olanakları panelinde; Alzheimer Hastalığında Kullanılan Kolinesterazlar Arasında Farklılık var mı?, Alzheimer ve Nöroplastisite: Farmakoterapide Yeni Yaklaşımlar, Yeni Hedefler, İleri Yaş Psikiyatrik Olgularda “Kişiye Özel Tedavi” kapsamında Klinik Farmakogenetik uygulamaları tartışıldı.
Geriyatrik Psikiyatride Acil Durumlar panelinde; Yaşlı ve Alkol, Yaşlıda İntihar, Yaşlıda Ajitasyon ve Agresyon, Yaşlıda Deliryum ve Tedavisi, Yaşlıda Ağrı ve Analjezik Kullanımı tartışıldı.
Sempozyum’un son günü son oturum olan Psikiyatri Asistanları, Aile Hekimleri, Bakımevlerinde Çalışan Hekim ve Hemşireleri ve Hasta Yakınların Alzheimer Hastalığı Konusunda Neler Bilmelidirler? panelinde; Günümüzde Alzheimer Hastalığının Önemi ve Başlangıç Devresinde Klinik Tablo, Alzheimer Hastalığının Diğer Demanslardan Ayrılması, Alzheimer Hastalığının Tedavisi, Alzheimer Hastalarının Yakınlarındaki Sorunlar, Alzheimer Hastalığında Kısa Sürede Nöropsikolojik Değerlendirme, Alzheimer Hastasının Evde Bakımı, Alzheimer Hastasının Kurumda Bakımı tartışıldı.
Sempozyumun son günü hâlâ hekimlerin -bu grup hastanın tedavisi nörologların mı, psikiyatristlerin mi ya da geropsikiyatristlerin mi sorumluluğunda olmalıdır? şeklinde- görev alan tartışmaları yaptıklarını gözlemledim. Ayrıca, Alzheimer hastasının bakımı bu kadar önemliyken, bakımın sahibi hemşirenin adının telaffuz edilmediğini fark ettim. Nasıl mı? Türkiye’de demans ya da Alzheimer belirtileri gösteren birey ve bu belirtilerin sorunlarını yaşayan ailenin, genelde çaldığı kapılar iç hastalıkları ya da nöroloji, varsa geriatri ya da psikiyatri, varsa geropsikiyatri poliklinikleri olmaktadır. Bu alanda uzman hekim; nöro-radyolojik, kimyasal, psikometrik birçok tanılama yöntemiyle teşhisi koyar ve tedavi planını yapar -Bu grup hastalar, eşlik eden hastalık ya da komplikasyonları yoksa genelde kliniklerde tedavi altına alınmaz- direkt evine yollanır ya da kurum bakımı önerilir. Türkiye sisteminde polikliniklerde ya da kliniklerde tedavi sonrası taburculuk aşamasında hasta ve ailenin evde bakımına yönelik bakımı planlayacak geriatri hemşiresi, evde yaşamını planlayacak sosyal hizmet çalışanı genelde yok. Kısacası, bu grup hasta ve ailesi tanıyı ve tedaviyi öğreniyor, fakat nasıl bakılacağı ve evi hastasına göre nasıl planlayacağını bilemiyor. İnsan gereksinimlerini karşılamaya yönelik bilimsel ve teknolojik gelişmeler çok hızlı olmasına karşın, insan odaklı düşünme ve iş birliği göz ardı ediliyor gibi. Ne dersiniz?
Prof. Dr. Nesrin AŞTI, İstanbul Arel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Yüksekokulu