Okullarda Akran Arabulucuğu Sistemi Nasıl İşliyor?

Sistemin sınıflarda seçilen arabulucu öğrencilerin eğitilmesi ile başladığını söyleyen Prof. Dr. Çağatay Üstün, "Bir akran asla kendi akranı olmayan birine, yani öğretmenine gerçekten açılmayacak, çatışmanın başlangıç noktasını, gerekçelerini ve duygularını aktarmayacaktır. O nedenle sistem, akranlar arası arabuluculuk ile kendi kendini işletmektedir" dedi. Sistemin bugüne kadar uygulandığı 18 üniversitede yüzde 90'a varan oranda çatışmayı önlediğini belirten Üstün, projede görev alan öğrenciler ile uygulama örnekleri yaptırdı.

Son yıllarda okullarımız, hızla artan şiddetin gölgesinde kaldı. Televizyon programlarında da artan şiddet içerikli programlar ergenin yaşantısına kadar girdi. Her gün yeni bir şiddet haberiyle karşılaşır olduk. Okullarda öğrenciler arasında sözlü kavgalar hatta bıçaklı saldırılar…

Öğrenciler arasında artan çatışmalar, çözüme yönelik bir çok arayışı da beraberinde getirdi. Okullarımız "Akran Arabuluculuğu" ile tanıştı. Araştırma sonuçları en büyük sorunun öğrenciler arası iletişimsizlik olduğunu gösterirken; akran arabuluculuğu, iletişimi temel aldı.

 İlk defa ABD'de uygulanan Akran Arabuluculuğu Programı, ülkemizde de Diyarbakır'dan İstanbul'a kadar birçok okulda uygulanmaya başladı.

Peki program okullarda nasıl uygulanıyor?

Gönüllüler arasından seçilen öğrencilere "Çatışma Çözme ve Akran Arabuluculuğu"  alanında eğitimler veriliyor. Her grupta ya da sınıfta nöbetçi akran arabulucu bulunduruluyor. Diğer öğrenciler arasında yaşanan çatışmalar, yetiştirilen akran bulucular tarafından , -yani üçüncü bir akran- tarafından çözümlenmeye çalışılıyor.

Eskiden öğrenciler arasında yaşanan çatışmalar; kaç ya da savaş gibi işe yaramayan yöntemlerle çözülmeye çalışırken, çözüm bulunmaz çatışma şiddete ya da duygusal sarsıntıya dönüşürdü. Oysa akran arabuluculu programı öğrenciler arası iletişimi kuvvetlendirip, okuldaki atmosferi de olumlu etkilemektedir.

Okullarda sonuç başarılı. Çünkü;

Programın uygulandığı okullarda çatışma gözle görülür biçimde azalmaya başladı. Çatışmaların % 60 a yakını bu yöntemle çözüldü. Programın başarılı sonuç göstermesinin en önemli sebebi ise öğrencilerdir. Çünkü çatışmaya bir yetişkinin gözüyle bakmaktansa akran gözüyle, aynı yaş çerçevesinden değerlendirilip, çözüm getirilmesidir etkili olan. Kuşkusuz kendi akranının; tutumunu ve bakış açısını en iyi, yine bir akranı bilecektir. Başarının diğer bir göstergesi ise ; okullarda başlangıçta, 8-20 öğrencinin katılımıyla uygulanan programa, zamanla 100 ün üstünde öğrenci katılımda bulundu. Bu da gösteriyor ki öğrenciler çözüm arayışına, yardımlaşmaya ve iletişime önem veriyor, kavga- şiddet olmadan çatışma çözebileceğine inanıyor.

Akran Arabuluculuğu Programı, öğrenciye haklarını savunma cesareti veriyor. Müzakere yeteneklerini geliştirip, mantıklı düşünmeye sevk ediyor. Akran olmaları da empati kurmalarını kolaylaştırıyor.

Akran Arabuluculular okullarda en çok hangi çatışmaları ya da anlaşmazlıkları çözüyor?

Eşyalarla ilgili kavgalar, isim, lakap takmalar, öğrenciler arası tehditler, dedikodular, cinsiyet ve sınıf ayrımcılığı gibi çatışmalar Akran Arabuluculuk Programının  eşitlik ilkesine dayanarak çözülüyor.

Programın en önemli özelliği, öğrencilere çatışma yada şiddet karşısında nasıl davranılacağı, ne yapılacağı eğitimi verilmiyor. Çünkü Akran Arabuluculuk bir intikam ya da olaya tepki değildir, bir çözüm sürecidir. Şiddet ya da çatışmalara alternatifler getirmelerine yardımcı bir uygulamadır. Bir disiplin programı değildir.

Akran Arabuluculuk Programı sadece okul içindeki çatışmaları mı etkiler?

Okullarda uygulanan Akran Arabuluculuk Programı; sadece okuldaki yaşantıyı etkilemeyecek tartışmasız. Öğrenciler barışın ulaşılabilir bir hedef olduğunu benimseyecekler ev ve sosyal yaşantısında da, barış ortamı yaratmaya katkıda bulunacaktır. Gereksinimlerini ve isteklerini ifade edebilme, sorumluluk alma becerilerini edinmiş olacaklardır.