Afrika'da 'Avrupai eğitim' fırsatları

Tuncer Çetinkaya / AKSİYON DERGİSİ

Bu yılki ÖSS tercihleri sona erdi. Fakat açıkta kalma ihtimaliniz var. Sakın, ‘Eğitim hayatım bitiyor mu?’ diye düşünmeyin. Eğer 165 puanınız varsa, birçok Afrika ülkesinde, üstelik Avrupa standardında eğitim alabilirsiniz.

Türkiye genç bir ülke; nüfusunun üçte ikiye yakını 30 yaşın altında. Üniversite çağına gelmiş öğrenci sayısı 5 milyonu buluyor. Ancak, Türkiye bu öğrencilerin çoğuna yükseköğrenim hakkı tanıyamıyor. Eğitim modelindeki çarpıklıklar, sınav sisteminin adaletsizliği ve düşük kontenjan gibi olumsuzluklar öğrencilerin önünü tıkıyor. Bu durum, gençleri başka arayışlara sevk ediyor. Akla ilk gelen çözümlerden biri yurtdışında okumak. İşte tam bu noktada başka bir engel çıkıyor: yüksekokul maliyetleri. Çünkü ‘yurtdışında eğitim’ deyince gençler öncelikle ABD veya İngiltere’yi düşünüyor. İngilizcenin ‘dünya dili’ hâline gelmesi, hayat standartlarının yüksekliği ve eğitim işinin ayrı bir sektöre dönüştürülmesi bu kanaati destekliyor. Ayrıca, Batı’ya duyulan özenti ve diğer ülkeler için şuuraltı müktesebatımızda yer alan hakir görme anlayışı da bu yargının oluşmasına zemin hazırlıyor.

Elbette, ABD ve İngiltere yükseköğrenim için ideal yerlerin başında geliyor. Fakat en az bu ülkelerdeki kadar kaliteli eğitim verilen, üstelik daha ucuz ülkeler de var. Güney Afrika Cumhuriyeti bunlardan biri. Türkiye’de pek bilinmese de, G. Afrika’daki 4 üniversite, ‘dünyanın en iyi 500 üniversitesi’ arasında yer alıyor. Hatta, Afrika’nın en güçlü 5 ülkesi arasında yer alan Nijerya’da bir Türk üniversitesinde okuyabilirsiniz. Çünkü başkent Abuja’da Türk iş adamlarının açtığı Nil Üniversitesi her ülkeden öğrenci kabul ediyor. Mısır’ın dünyaca ünlü Ezher Üniversitesi artık herkesin malumu. Bunların dışında Tunus, Fas, Cezayir, Madagaskar, Fil Dişi Sahili, Moritanya, Mali, Senegal, Gana, Togo, Benin, Kenya gibi ülkeler hem üniversite eğitimi hem de Fransızca, İngilizce ve Arapça gibi dillerin öğrenimi için önemli fırsatlar sunuyor.

Birçok Avrupa ülkesinden daha iyi imkânlara sahip G. Afrika, gelecekte Türk öğrenciler için cazibe merkezi olabilir. YÖK, buradaki üniversitelerden alınan diplomalara denklik tanıyor. G. Afrika diplomaları, ABD, İngiltere, Avustralya, Kanada gibi gelişmiş ülkelerde ve Hong Kong’da doğrudan kabul görüyor. Üniversitelerde genellikle İngiliz, Amerikan ve Hollandalı öğretim görevlileri ders veriyor. Eğitim dilinin yanı sıra ülkede konuşulan ortak dilin İngilizce olması da yabancı öğrenciler için tercih sebebi. UCT, Wits, Natal ve Pretoria üniversiteleri dünyanın en iyi üniversiteleri arasında yer alıyor. Ancak G. Afrika’ya gidecek Türk öğrencileri ilginç bir sürpriz bekliyor. Afrika kıtasının en altındaki bu ülkede şubatta yaz, haziran ve temmuz aylarında ise kış mevsimi yaşanıyor. O yüzden, valizinizi hazırlarken yazlık kıyafetlerinizi unutmayın.

YÖK DİPLOMALARA DENKLİK VERİYOR

G. Afrika’yı daha şimdiden keşfeden Türk öğrenciler de var. Zehra Kutluğ, Esra Kavakdan, Firuze Evrensel ve Sare Atalay, ülkenin en gözde ve turistik şehri Cape Town’da bulunan Western Cape Üniversitesi’nde okuyor. Dördü de sosyal bilimler fakültesinde ikinci sınıf örencisi. Zehra Kutluğ’un anlattıklarına göre, Western Cape, ülkenin en iyi üniversiteleri arasında. Üniversitede, iktisat ve işletme, fen edebiyat, sayısal bilimler, diş hekimliği, hemşirelik ve hukuk fakülteleri de yer alıyor. YÖK bu fakültelerin diplomalarını tanıyor. Okul yabancı öğrencilere göre program uyguluyor. Ek ders ücretleri ve sosyal masraflar da dâhil edildiğinde bir öğrencinin yıllık gideri 9 bin ila 12 bin doları buluyor. Bu üniversitede bir öğrencinin en az iki bölümden mezun olma zorunluluğu var. Onun için öğrenciler kendi alanları dışından da dersler alıyor. Ayrıca seçmeli dersler sayesinde İngilizce dışında dil öğrenme imkânı var. 3 senelik lisans programından sonra 1-2 yıllık honour, master ve 3 senelik doktora programlarına devam etme imkânı da bulunuyor. Üniversite ise başarılı öğrencilerini 1 yıl eğitim veya yüksek lisans için dünyanın en iyi okullarına burslu gönderiyor.

GÜNEY AFRİKALILAR TÜRK ÖĞRENCİ BEKLİYOR

Fatma Zehra Efe ve Zeynep Yokmaç ise bu yıl G.Afrika üniversitelerinden mezun olan iki genç. Türkiye’deki başörtüsü problemi onların buralara gelmesine sebep olmuş. Eğitimin İngilizce olması ve YÖK’ün denklik vermesi de kararlarında rol oynamış. Efe ve Yokmaç, G. Afrika tecrübelerini şöyle özetliyor: “Burada Türklere bakış çok iyi, en küçük bir ön yargıları yok. Bizi çok cana yakın buluyorlar. Bizden daha çok öğrenci bekliyorlar.”

G. Afrika Türk İşadamları Derneği Genel Sekreteri Serkan Ergül de Türk öğrencilere Afrika ülkelerinde eğitimi tavsiye ediyor. Afrika’nın Türkiye’de bilinen imajından çok daha farklı olduğunu da ilginç bir teşbihle anlatıyor: “G. Afrika, sanki Amerika veya Avrupa’dan bir ülkenin Afrika kıtasına monte edilmiş hâlidir. Altyapı imkânları ile çoğu Avrupa ülkesinden daha iyi durumda. Alışveriş merkezleri ile New York veya herhangi bir ABD şehrini aratmaz.” Ergül, iş hayatında edindiği önemli bir tecrübeyi de öğrencilerle paylaşıyor. Yurtdışı eğitimde üniversite sonrası iş imkânlarının mutlaka araştırılmasını istiyor. Bunun önemini anlatırken şu değerlendirmeyi yapıyor: “Ülkemizde çoğu üniversite Türkçe eğitim veriyor. Bu sebeple öğrenciler mezuniyet sonrası iş bulmakta zorlanıyor. Artık küçük ve orta ölçekli işletmeler bile uluslararası çalışıyor ve dil bilen eleman istiyor. Ayrıca işletmeler yurtdışı tecrübesi olan elemanı tercih ediyor. Çünkü o eleman dil yanında ülkenin kültürel yapısını iyi bildiğinden şirkete faydası daha çok oluyor.”

ÜNİVERSİTE SONRASI İŞ İMKÂNI ÖNEMLİ

Türk öğrencilerin Avrupa ve ABD dışındaki eğitim imkânlarından ne kadar haberdar olduğunu Millî Eğitim Bakanlığı Yükseköğretim Genel Müdürlüğü Özel Öğrenci Daire Başkanı Selahattin Şahin’den öğreniyoruz. Şahin’e göre durum pek iç açıcı değil: “ABD ve Avrupa ülkeleri ‘güvenli yerler’ olarak görülüyor. Ayrıca hayat standartları diğer ülkelere göre hayli yüksek. Bir de dünyayı hegemonyası altına alan İngilizce var. Bu dili bilmiyorsanız ‘yarım adam’ kabul ediliyorsunuz. Özel öğrenci dosyalarını imzalarken görüyorum. Çin’de, Rusya’da öğrencilerimiz var. Biz belki bunların faydasını daha sonra göreceğiz; ama beynelmilellik söz konusu olunca İngilizceye önem veriliyor. Ancak ben şu açığı hissediyorum: Her ülkeyle doğrudan ilgilenen danışmanlık firmaları yok. Bunlar kurulsa ve ortaöğretim düzeyinde tanıtımlar yapsa, daha iyi olur. İmajla ilgili sorunlar var. Afrika, Fas deyince farklı algılanıyor. Türkiye içeride kabuğunu geç kırdığı için dışarıdaki ülkeler hakkında yanlış algılamalar var. Bir de bazı ülkeleri küçümseme huyumuz var. Biz sanki çok gelişmişiz de, onlar geri kalmış gibi. Bunu kamuoyunda sağlıklı tartışamıyoruz. Bu durum Batı’ya hayranlığı artırıyor. Mesela G. Afrika’da dünyada ilk 500 arasına giren 4 üniversite olduğunu bırakın öğrencileri, akademisyenler arasında kaç kişi bilir?” Geleceğin dünyasında aktif rol almak isteyen her ferdin dünyada olup bitenleri anlaması gerekiyor. Bunu sağlayacak en önemli unsur yabancı dil ve kültürlerin tanınması. Böyle bir ortamda Afrika ülkeleri Türk öğrenciler için keşfedilmeyi bekliyor. Bu ülkelerin çoğu ucuz, bunun yanı sıra vize problemi de bulunmuyor. Yurtdışındaki üniversitelerin 4 yıllık fakültelerine kayıt için ÖSS’den en az 165 puan almak şart. Ayrıca bu ülkelerde 1 yıl hazırlık sınıfı okumak gerektiği unutulmamalı. Millî Eğitim Bakanlığı’nın rakamlarına göre 22 bin, gayriresmî verilere göre ise 60 bin Türk, yurtdışındaki üniversitelerde eğitim görüyor.



AFRİKA ÜLKELERİ CAZİP İMKÂNLAR SUNUYOR



G.Afrika: Dünyanın en iyileri arasında 4 üniversitesi bulunan ülkede 2010 Dünya Kupası finalleri oynanacak. Gelişmişlik açısından Avrupa ve ABD’den farksız. Tıp eğitiminde önde. Dünyadaki ilk kalp nakli burada gerçekleştirildi.

Kenya: Bilim adamları Kenya’yı insanlığın beşiği olarak isimlendiriyor. Eğitimin yanında biraz da macera yaşamak istiyorsanız, Kenya bir safari ülkesi. Dünyanın en harika vahşi hayat parkları, bozulmamış sahilleri, mercan kayalıkları ve muhteşem dağları bu ülkede. Kenyatta, Jomo, Nazarene, USIU ve Strathmore üniversitelerinde mühendislikten bankacılığa, bilgi teknolojilerinden işletmeye kadar bütün bölümlerde İngilizce eğitim alabilirsiniz. Nairobi, iklimi ile dünyanın en yaşanası şehirlerinden biri. Sıcaklık yıl içinde 15-30 derece arasında değişiyor.

Madagaskar: Bir adadan çok kıtayı andıran, Türkiye büyüklüğündeki ülke, eşsiz tabiat güzelliklerine sahip. Ankatsu ve İndian Ocean üniversitelerinde istediğiniz bölümde okuma imkânı var.

Tanzanya: Çok kültürlü ülkede, görülmeye değer tabiat harikaları mevcut. Dünyanın en büyük millî parkı burada. Dar es Selam ve Hubert Kairuki Memorial üniversitelerinde okuyabilir, iyi derecede İngilizce öğrenebilirsiniz.

Etiyopya: 3 dinin gelişimi açısından hep merkez olmuş, Afrika’nın sömürü görmemiş tek ülkesi. Başkentteki Addis Ababa Üniversitesi ülkenin en eski ve köklü kurumlarından. Türkiye’deki ODTÜ seviyesinde eğitim veriyor.

Uganda: Afrika’nın en büyük gölü Victoria ile komşu. Resmî dil İngilizce. Makerere, Kampala ve Martyrs, ülkenin en iyi üniversiteleri arasında.

Sudan: Afrika’nın en büyüklerinden ve petrol ihraç eden ülkeler arasında. Yabancı yatırım çekme bakımından 5. sırada yer alıyor. Eğitim dili İngilizce; ancak Arapça öğrenme imkânı da veriyor. İstanbul’dan 6 gün boyunca uçak var. Tıp ve Teknoloji, Uluslararası Afrika, Khartoum ile Sudan Bilim ve Teknoloji üniversitelerinde okumak mümkün.

Nijerya: Önemli bir petrol ülkesi. Afrika’daki en güçlüler sıralamasında 5’inci. Türk iş adamlarının kurduğu Nil Üniversitesi burada (Afrika’daki ilk Türk üniversitesi). Türk öğrenciler için çok cazip.

Gana: Dünyanın en büyük yapay su deposu kabul edilen Volta Gölü burada. Gelişmişlikte Afrika’nın 5 ülkesinden biri. Central ve Ashesi üniversitelerinde İngilizce/Fransızca eğitim görebilirsiniz.

Moritanya: Afrika’nın gözü olarak nitelendirilen ve uzaydan görülen çember biçimindeki dev krater yapısıyla turistik özelliği olan bir ülke. Resmî dili Arapça ve Fransızca. Nouakchott Üniversitesi’nde ilahiyat, ekonomi, işletme, fizik, kimya, biyoloji gibi bölümlerde okuyabilirsiniz.

Fil Dişi Sahili: Resmî dili Fransızca. Afrika’nın en gelişmiş ülkelerinden biri. Kakao üretiminde dünya lideri ve Afrika’nın da en büyük kahve üreticisi. İstediğiniz üniversite ve bölümde okuma imkânı sunuyor.

Mısır: Bir turizm ülkesi olan Mısır’da dünyaca ünlü Ezher Üniversitesi var. Her bölümde okuyabilir, Arapçanın yanında İngilizce de öğrenebilirsiniz.

Tunus: Afrika’nın turistik ülkelerinden. Zeytuniye Üniversitesi’nde 2 yıl hazırlık, 3 yıl lisans eğitimi veriliyor. İlahiyat dışında özel okullarda 1 yılı Fransızca hazırlık olmak üzere üniversite okumak mümkün.

Cezayir: Afrika kıtasının en zengin ülkelerinden biri. Eğitim ücretsiz. Üstelik İngilizce, Fransızca ve Arapçayı yaşayarak öğrenme fırsatı veriyor.

Fas: Afrika kıtasının en büyük 5 ekonomisi arasında yer alıyor. Her yıl 8 milyon turistin gezdiği ülkede İngilizce, Arapça ve Fransızca öğrenilebiliyor. Devlet üniversitelerinde eğitim ücretsiz.



ÜLKELERE GÖRE, ÜNİVERSİTELERİN MALİYET VE DİL İMKÂNLARI

Ülke Harç (Euro) Diğer maliyet 1. Dil 2. Dil

Kenya 2000-2400 1950 İngilizce -

Tanzanya 600-4500 2190 İngilizce -

Etiyopya 1900 1880 İngilizce Arapça

Uganda 350-2200 1850 İngilizce -

Sudan 0-4500 2500 Arapça İngilizce

Nijerya 220-1300 2085 İngilizce -

Benin 550 1900 Fransızca İngilizce

Gana 1800-3500 2300 İngilizce -

Togo 400 1900 Fransızca İngilizce

Senegal 220 1900 Fransızca İngilizce

Mali 200 2200 Fransızca İngilizce

Moritanya 200 1800 Arapça Fransızca, İng.

Fil Dişi S. 350 1950 Fransızca İngilizce

G. Afrika 1800-2400 4650 İngilizce -

Madagaskar 1000 1850 Fransızca İngilizce

Mısır 0-1300 1270 Arapça İngilizce

Tunus 0-2200 1970 Arapça Fransızca

Cezayir 0 1900 Arapça Fransızca, İng.

Fas 0-5200 2250 Arapça Fr., İspanyolca, İng.